انتخاب و استفاده صحیح از تجهیزات حفاظت فردی در مواجهه با مواد خطرناک (Hazardous Materials) نه‌تنها برای حفظ جان افراد ضروری است، بلکه بخشی از الزامات بین‌المللی ایمنی و استانداردهای جهانی است. این تجهیزات بر اساس نوع خطر (شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژیکی، هسته‌ای و انفجاری – CBRNE) طبقه‌بندی و استفاده می‌شوند.

⸻

۱. لباس‌های حفاظتی Hazmat Suit

لباس‌های Hazmat قلب اصلی تجهیزات ایمنی در عملیات مواد خطرناک محسوب می‌شوند و بر اساس میزان محافظت به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
• Type A (کپسول کاملاً گازبند): حداکثر حفاظت در برابر بخارات، گازها و مایعات سمی.
• Type B (غیرکپسولی، با SCBA خارجی): برای محیط‌هایی با ریسک متوسط.
• Type C: مناسب زمانی که فیلتراسیون هوا کافی باشد.
• Type D: حداقل حفاظت، برای پاشش‌های کم‌خطر.

استانداردهای معتبر لباس Hazmat:
• NFPA 1991 – محافظت کامل در برابر بخارات و گازهای سمی.
• NFPA 1992 – لباس ضد مایع برای حوادث شیمیایی.
• NFPA 1994 – حفاظت در شرایط حملات تروریستی و CBRN.
• EN 943-1 و EN 943-2 – استاندارد اروپایی لباس‌های شیمیایی گازبند.
• ASTM F739 – تست نفوذ مواد شیمیایی از طریق پارچه لباس.

⸻

۲. سیستم‌های تنفسی و ماسک‌های فیلتر شیمیایی

در عملیات Hazmat، سیستم تنفسی اهمیت ویژه‌ای دارد چون بیشتر مواد سمی از طریق استنشاق وارد بدن می‌شوند.
• SCBA (Self-Contained Breathing Apparatus): دستگاه تنفسی با هوای فشرده، استاندارد برای محیط‌های گازبند.
• APR و PAPR: ماسک‌های فیلتردار و فیلترهای قوی در شرایط کم‌خطر.

استانداردهای مرتبط:
• NIOSH 42 CFR Part 84 – تأییدیه فیلترها و ماسک‌ها در آمریکا.
• EN 136 / EN 143 / EN 14387 – ماسک‌ها و فیلترهای اروپایی.
• NFPA 1981 – استاندارد SCBA برای آتش‌نشانان و تیم Hazmat.

⸻

۳. دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی

انتخاب دستکش وابسته به نوع ماده خطرناک است (اسیدی، خورنده، نفتی یا سمی).
• جنس‌ها: نیتریل، بوتیل، نئوپرن، PVC.
• استانداردها:
• EN 374 – حفاظت در برابر مواد شیمیایی و میکروارگانیسم‌ها.
• ASTM F739 – تست نفوذپذیری مواد شیمیایی.

⸻

۴. کفش و چکمه‌های ایمنی Hazmat

چکمه‌های مقاوم در برابر نفوذ مواد شیمیایی، لغزش و برق‌گرفتگی از تجهیزات ضروری Hazmat هستند.
• استانداردها:
• EN ISO 20345 – کفش ایمنی صنعتی.
• NFPA 1991 / 1992 – چکمه‌های ضد مواد خطرناک هماهنگ با لباس Hazmat.

⸻

۵. تجهیزات پایش و تشخیص محیطی

تشخیص سریع آلودگی یکی از وظایف اصلی تیم Hazmat است.
• آشکارسازهای گازهای سمی (PID، FID، Multi-Gas Detector)
• تجهیزات دوزیمتری برای پایش مواد رادیواکتیو
• استانداردها: IEC و ISO در حوزه آشکارسازها

⸻

۶. تجهیزات جانبی Hazmat
• کیت‌های رفع نشت (Spill Kit / Leak Sealing Kit) برای کنترل اولیه نشت مواد شیمیایی.
• دوش اضطراری و چشم‌شور ایمنی طبق استاندارد ANSI Z358.1.
• ابزار ضدجرقه (Non-Sparking Tools) برای محیط‌های قابل اشتعال.

⸻

کاربرد تجهیزات ایمنی Hazmat
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• صنایع داروسازی و شیمیایی
• تیم‌های HAZMAT Response و آتش‌نشانی
• عملیات CBRN و ضدتروریسم
• آزمایشگاه‌های بیولوژیکی و مراکز تحقیقاتی
• حمل‌ونقل و انبارداری مواد شیمیایی و رادیواکتیو

⸻

جمع‌بندی تخصصی  PAYESH Hazmat

انتخاب تجهیزات ایمنی Hazmat باید بر اساس نوع ماده خطرناک، سطح ریسک، زمان تماس و الزامات استانداردی انجام شود. رعایت استانداردهای بین‌المللی (NFPA، EN، ASTM، NIOSH، ISO) نه تنها الزامی است، بلکه تضمین‌کننده سلامت پرسنل و موفقیت عملیات در شرایط بحرانی خواهد بود.